In de meeste huishoudens is aardgas nu nog een vanzelfsprekendheid voor verwarmen en koken. Daar komt de komende 30 jaar verandering in. Niet in één keer, maar geleidelijk en gefaseerd, door middel van een wijkgerichte aanpak.
Hierin wordt wijk voor wijk gekeken naar de verduurzaming van de gebouwen en het alternatief voor verwarming met, en koken op, aardgas. Gemeenten hebben hierin de regierol. Hoe een gemeente dit gaat oppakken en in welke wijk ze wanneer aan de slag gaat, hebben gemeenten beschreven in hun transitievisie warmte.
In het interbestuurlijke Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) werken Rijk en medeoverheden samen. Het PAW zorgt ervoor dat er ervaringen worden opgedaan met verschillende warmteoplossingen en participatie aanpakken en dat kennis wordt ontsloten om tot een goede uitvoering van de wijkgerichte aanpak te komen. Hierbij komen vroegtijdig knelpunten in beeld en worden deze geagendeerd om tot oplossingen te komen. Dit jaar, 2022, is de derde ronde proeftuinaanvragen gehonoreerd.
In de meeste huishoudens is aardgas nu nog een vanzelfsprekendheid voor verwarmen en koken. Daar komt de komende 30 jaar verandering in. Niet in één keer, maar geleidelijk en gefaseerd, door middel van een wijkgerichte aanpak.
Hierin wordt wijk voor wijk gekeken naar de verduurzaming van de gebouwen en het alternatief voor verwarming met, en koken op, aardgas. Gemeenten hebben hierin de regierol. Hoe een gemeente dit gaat oppakken en in welke wijk ze wanneer aan de slag gaat, hebben gemeenten beschreven in hun transitievisie warmte.
In het interbestuurlijke Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) werken Rijk en medeoverheden samen. Het PAW zorgt ervoor dat er ervaringen worden opgedaan met verschillende warmteoplossingen en participatie aanpakken en dat kennis wordt ontsloten om tot een goede uitvoering van de wijkgerichte aanpak te komen. Hierbij komen vroegtijdig knelpunten in beeld en worden deze geagendeerd om tot oplossingen te komen. Dit jaar, 2022, is de derde ronde proeftuinaanvragen gehonoreerd.
In de uitvoering wordt gewerkt aan de volgende beleidsonderwerpen en (clusters van) afspraken. Lees de beschrijving en status door te klikken op het 'plusje'.
Expertisecentrum Warmte en Leidraad
AfspraakStatus
PBL maakt en beheert Leidraad (1e en 2e component)
Afgerond
De Adviesraad ECW adviseert de Stuurgroep ECW over (actualisaties van) de Leidraad
Afgerond
De Stuurgroep ECW stelt de Leidraad vast
Afgerond
De conceptversie van de Leidraad wordt snel mogelijk opgeleverd (definitieve versie in maart 2020)
Afgerond
VNG en de Rijksoverheid zorgen voor goede afstemming en samenwerking tussen het ECW en het KLP
Op schema
Financiering netten en warmterotonde
AfspraakStatus
Wettelijke randvoorwaarden voor investeringen in warmte uitkoppeling en warmtenetten (glastuinbouw)
Enige vertraging
Inzet warmtesector en groen gas sector
AfspraakStatus
Groei van stadswarmte naar 80.000 woningequivalenten per jaar in 2025
Enige vertraging
1 Mton reductie door middel van groei en verduurzamen warmtebronnen
Onbekend
Invulling randvoorwaarden groei warmtenetten
Enige vertraging
Gem. CO₂-reductie (t.o.v. aardgas-CV-ketel) van -70% in 2030 voor woningeq. op stadswarmte
Op schema
Sector ambitie: 70 PJ groen gas (3,6 Mton CO₂ reductie) aanbod in 2030
Enige vertraging
Pilots en demo's op waterstof
Op schema
Marktordening en tarifering warmte
AfspraakStatus
Rijksoverheid zal wetgeving in gang zetten over de marktordening van warmtenetten
Enige vertraging
Ontwikkelings- en innovatieagenda
AfspraakStatus
Opschaling geothermie door kostenreductie n.a.v. Masterplan Aardwarmte
Op schema
Opzetten programma aquathermie en Green Deal
Afgerond
De warmtesector zet zich in voor de ontwikkeling van HT-seizoensopslag (aanvulling Heatstore)
Op schema
Rijk zal in samenwerking met de sector een routekaart groen gas opstellen
Afgerond
Onderzoek stimuleren pilots en demo’s waterstof in gebouwde omgeving
Op schema
Opstellen plannen en financiële ondersteuning gemeenten
AfspraakStatus
Vastleggen van het tijdpad voor een (stapsgewijze) aanpak richting aardgasvrij
Afgerond
Plannen maken voor het realiseren van de verduurzaming van 1,5 mln. woningen in periode 2022-2030
Afgerond
Actualiseren van transitie visies warmte 5 jaar na eerste transitivisie warmte
Afgerond
Vastlegging van planning wijkaanpak en einddatum gaslevering in uitvoeringsplannen op wijkniveau
Afgerond
Ontwikkelen tool waarin gemeenten voortgang transitievisies warmte kunnen aangeven
Afgerond
Opstellen van een bijsturingsprocedure in borgingsoverleg bij te lage ambitie transitievisies warmte
Afgerond
Onderzoek naar mogelijkheden om als gemeente inzicht in energiegebruik op postcodeniveau te krijgen
Afgerond
Gemeenten programmeren bij de TVW's zoveel mogelijk op basis van de laagste kosten
Afgerond
Ter beschikking stellen van middelen voor onder andere Proeftuinen Aardgasvrije Wijken en de RES
Afgerond
Doorrekenen van de maatregelen uit het Klimaatakkoord op hun bijdrage aan de CO₂-reductie
Afgerond
Inzichtelijk maken van extra uitvoeringskosten gemeenten door Raad van Openbaar Bestuur
Afgerond
Praktijk in de Wijk
AfspraakStatus
Toetsen van participatieprincipes in de Proeftuinen Aardgasvrije Wijken
Afgerond
Opstellen van een handreiking over participatie
Afgerond
Wijkgerichte aanpak: uitwerken hoe de positie van eigenaars, huurders en/of bewoners wordt geborgd
Op schema
Uitwerken van een ondersteuningsstructuur voor bewoners
Op schema
Er komt een meerjarig KLP voor ondersteuning van gemeenten tot en met in ieder geval 2021
Op schema
Kennis en leerervaringen met elkaar te delen, waar relevant in samenhang met het KLP
Op schema
Nadere afspraken om tot soepele integrale realisatie van uitvoeringsplan te komen
Nog niet gestart
Randvoorwaarden duurzame warmte
AfspraakStatus
Onderzoek voorwaarden waardering duurzame restwarmte in regelgeving (BENG en CO₂-reductierapportage)
Enige vertraging
Onderzoek hoe in kwaliteits-verklaring warmtenetten gefaseerde verduurzaming kan worden meegenomen
Op schema
Onder voorwaarde verlaging van temperatuur in warmtenetten
Op schema
Beschikbare restwarmte potentieel inzichtelijk in warmte-atlas en jaarlijkse update
Op schema
Onderzoek wijziging energiebelasting: effect inzet duurzame bronnen warmtenetten op aardgasbelasting
Op schema
Onderzoek inzet instrumentarium voor kosteneffectieve verduurzaming piekketels
Nog niet gestart
Lokale overheden en corpo's zetten zich actief in om de warmtevraag effectief te bundelen
Onbekend
Faciliteren invoeding groen gas door netbeheerders
Op schema
Rijk zorg voor robuust duurzaamheidskader biomassa (inclusief groen gas)
Afgerond
Verkorten ontwikkeltijd projecten door efficiënte vergunningverlening
Op schema
Stimuleringsinstrumenten
AfspraakStatus
Rijk stelt SDE middelen beschikbaar in relatie tot afspraken
Op schema
Rijk werkt samen met de sector de verbrede SDE+ verder uit (technieken), gericht op halen 49%
Op schema
Onderzoek meer adequate stimulering geothermie gebouwde omgeving voor openstelling SDE++ in 2020
Op schema
Onderzoek stimulering groen gas in verbrede SDE+
Op schema
Wetgevingsagenda en Wijkgerichte aanpak
AfspraakStatus
Wet- en regelgeving geschikt maken voor de wijkgerichte aanpak
Op schema
(Her)ijken van de regels van de Omgevingswet om de transitie zoveel mogelijk te faciliteren
Enige vertraging
Vooruitlopend op nieuwe wetgeving zorgen voor voldoende experimenteerruimte in wettelijk kader
Afgerond
Bezien of er nadere inhoudelijke vereisten gesteld moeten worden aan de transitievisies
Op schema
Uiterlijk 31-12-2021 worden de transitievisies warmte vastgesteld
Afgerond
Rijk en VNG werken voorwaarden uit t.a.v. besluitvorming afschakelen aardgas op wijkniveau
Op schema
Opname in Energiewet vanaf welke datum een wijk geen gebruik meer kan maken van het gasnet
Enige vertraging
Aanpassen van wet- en regelgeving zodat huurders de woning kunnen aanpassen bij afkoppeling gasnet
Op schema
Bezien of in de Energie- / Warmtewet regels moeten komen ter voorkoming van afwenteling van kosten
Op schema
Voorstellen doen over hoe extra kosten voor netbeheerders kunnen worden vergoed via de tarieven
Op schema
Wetgeving in gang zetten over de marktordening en tarifering van warmtenetten
Enige vertraging
Randvoorwaarden
Om de transitie mogelijk te maken moeten randvoorwaarden veranderen. Het beleid en de afspraken dragen hieraan bij. De volgende indicatoren hebben betrekking op randvoorwaarden voor de transitie in de subsector gebiedsgerichte aanpak.
Transitievisies warmte, Maart 2022
De verduurzaming van de gebouwde omgeving verloopt onder andere via de wijkgerichte aanpak, waarmee wijk voor wijk (of per gebied) wordt gekeken naar de verduurzaming van gebouwen en alternatieven voor verwarming met, en koken op, aardgas. De gemeente heeft hierin de regierol en iedere gemeente heeft voor aanvang van dit jaar een transitievisie warmte opgesteld met plannen voor het aardgasvrij (ready) maken van de gebouwde omgeving. In de komende jaren gaan gemeenten aan de slag met gebiedsgerichte uitvoeringsplannen ofwel met een gemeentebrede aanpak om het aardgasgebruik terug te dringen. Er is nu nog geen overzicht van het aantal wijkgerichte projecten in uitvoering.
Alle gemeenten hebben voor de aanvang dit jaar, 2022, hun transitievisie warmte op moeten stellen. Een aantal gemeenten is hier nog mee bezig. In deze figuur ziet u de voortgang in het opstellen en vaststellen van de transitievisies van alle gemeenten.
De verduurzaming van de gebouwde omgeving verloopt onder andere via de wijkgerichte aanpak, waarmee wijk voor wijk (of per gebied) wordt gekeken naar de verduurzaming van gebouwen en alternatieven voor verwarming met, en koken op, aardgas. De gemeente heeft hierin de regierol en iedere gemeente heeft voor aanvang van dit jaar een transitievisie warmte opgesteld met plannen voor het aardgasvrij (ready) maken van de gebouwde omgeving. In de komende jaren gaan gemeenten aan de slag met gebiedsgerichte uitvoeringsplannen ofwel met een gemeentebrede aanpak om het aardgasgebruik terug te dringen. Er is nu nog geen overzicht van het aantal wijkgerichte projecten in uitvoering.
Alle gemeenten hebben voor de aanvang dit jaar, 2022, hun transitievisie warmte op moeten stellen. Een aantal gemeenten is hier nog mee bezig. In deze figuur ziet u de voortgang in het opstellen en vaststellen van de transitievisies van alle gemeenten.
De planvorming voor de gebiedsgerichte aanpak beslaat enkele jaren. De beschikbare kwantitatieve indicatoren hebben daardoor op dit moment alleen betrekking op de plannen. Gemeenten hebben hun transitievisie warmte inmiddels afgerond. Deze zal iedere vijf jaar worden herzien.
Daarnaast is in de jaarlijkse voortgangsrapportage van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) te zien wat de voortgang van het PAW is. Het PAW is een leerprogramma, de wijkgerichte aanpak strekt dus verder dan alleen de wijken in het PAW.
Resultaten
Via de gebiedsgerichte aanpak worden wijken - al dan niet stapsgewijs - aardgasvrij gemaakt. Het is een proces dat zorgvuldigheid en tijd vraagt zowel in de voorbereiding als de uitvoering. Dit duurt daarom meerdere jaren. In het Klimaatakkoord wordt rekening gehouden met acht jaar voor de uitvoering. Op dit moment wordt er in het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) geleerd hoe de wijkgerichte aanpak kan worden ingericht en opgeschaald. In de proeftuinen worden er daadwerkelijk woningen verduurzaamd en wordt er overgeschakeld op een alternatief voor aardgas. In het jaarlijkse overzicht voortgang PAW en het dashboard op de website www.aardgasvrijewijken.nl zijn de resultaten van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) terug te vinden. Voor de overige wijken in Nederland zijn gemeenten nu in de fase van de planvorming.
