Gasvormige energiedragers als waterstof en groen gas kunnen op termijn aardgas vervangen, waarbij de bestaande gasinfrastructuur gebruikt kan worden. Waterstof kan daarnaast een belangrijke rol gaan vervullen in het vergroten van de flexibiliteit van het energiesysteem, door bijvoorbeeld overtollige elektriciteit uit windenergie op zee om te zetten in waterstof.
De kaart toont belangrijke onderdelen van het huidige energiesysteem van waterstof en groen gas in Nederland. Klik op voor een interactieve kaart om onderdelen op de kaart aan of uit te zetten.
Gasvormige energiedragers als waterstof en groen gas kunnen op termijn aardgas vervangen, waarbij de bestaande gasinfrastructuur gebruikt kan worden. Waterstof kan daarnaast een belangrijke rol gaan vervullen in het vergroten van de flexibiliteit van het energiesysteem, door bijvoorbeeld overtollige elektriciteit uit windenergie op zee om te zetten in waterstof.
De kaart toont belangrijke onderdelen van het huidige energiesysteem van waterstof en groen gas in Nederland. Klik op voor een interactieve kaart om onderdelen op de kaart aan of uit te zetten.
In de uitvoering wordt gewerkt aan de volgende beleidsonderwerpen en (clusters van) afspraken.
Lees de beschrijving en status door te klikken op het 'plusje'.
Waterstof
AfspraakStatus
Inrichting waterstofmarkt
Op schema
Ontwikkelen van instrumentarium voor stimulering en financiering van onderzoek, innovatie en uitrol
Op schema
Internationale strategie
Op schema
Productie van waterstof
Gepland vermogen waterstofproductie uit elektrolyse van water, 2022
De figuur toont de capaciteit van geplande waterstof-elektrolyse installaties in Nederland (status per mei 2021; in megawatt).
De productie van groene waterstof waarbij elektrolyse van water plaats vindt met behulp van hernieuwbare elektriciteit vindt nog nauwelijks plaats. Momenteel zijn er een aantal kleine elektrolysers operationeel of in aanbouw. Daarnaast is er een grote portfolio aan projectplannen. Hieronder bevinden zich ook grote productie-installaties, zoals op de Maasvlakte. Installaties worden als "gepland" meegeteld als er een haalbaarheidsonderzoek is of wordt uitgevoerd waarbij de initiatiefnemers en de beoogde locatie bekend zijn.
Nederland is de één na grootste producent van waterstof in Europa, met een jaarlijkse productie van ongeveer 16,7 miljard kubieke meter (bcm) ofwel 180 petajoule (PJ). Deze (grijze) waterstof wordt grotendeels geproduceerd door de industrie uit aardgas en door de raffinage van aardolie (TNO, 2020)1.
Er kan ook ‘blauwe’ waterstof worden geproduceerd, waarbij de CO2 van het gebruikte aardgas wordt afgevangen en opgeslagen. Blauwe waterstof wordt op dit moment (medio 2021) nog niet geproduceerd in Nederland.
Gepland vermogen waterstofproductie uit elektrolyse van water
De figuur toont de capaciteit van geplande waterstof-elektrolyse installaties in Nederland (status per mei 2021; in megawatt).
De productie van groene waterstof waarbij elektrolyse van water plaats vindt met behulp van hernieuwbare elektriciteit vindt nog nauwelijks plaats. Momenteel zijn er een aantal kleine elektrolysers operationeel of in aanbouw. Daarnaast is er een grote portfolio aan projectplannen. Hieronder bevinden zich ook grote productie-installaties, zoals op de Maasvlakte. Installaties worden als "gepland" meegeteld als er een haalbaarheidsonderzoek is of wordt uitgevoerd waarbij de initiatiefnemers en de beoogde locatie bekend zijn.
Nederland is de één na grootste producent van waterstof in Europa, met een jaarlijkse productie van ongeveer 16,7 miljard kubieke meter (bcm) ofwel 180 petajoule (PJ). Deze (grijze) waterstof wordt grotendeels geproduceerd door de industrie uit aardgas en door de raffinage van aardolie (TNO, 2020)1.
Er kan ook ‘blauwe’ waterstof worden geproduceerd, waarbij de CO2 van het gebruikte aardgas wordt afgevangen en opgeslagen. Blauwe waterstof wordt op dit moment (medio 2021) nog niet geproduceerd in Nederland.
In 2020 groeide de totale productie van groen gas met 41 procent naar 201 miljoen kubieke meter ofwel 6,4 PJ in vergelijking met 2019 . Dit komt overeen met bijna vijf promille van het totale aardgasverbruik in Nederland.1
Groen gas is biogas dat is opgewaardeerd tot aardgaskwaliteit en geïnjecteerd wordt in het aardgasnet. Biogas is een ongezuiverd gasmengsel verkregen uit de vergisting van biogrondstoffen (zoals mest, plantaardig materiaal, rioolslib en GFT-afval).
Het meeste biogas voor groen gas is afkomstig van vergisters van afvalverwerkingsbedrijven, industrie en landbouw. Na 2011 neemt het aantal nieuwe projecten met groen gas productie steeds verder toe. In de laatste jaren neemt ook de productie van groen gas uit mestvergisting toe. Ook op stortplaatsen wordt groen gas gemaakt, maar doordat er minder (biogeen) afval wordt gestort, neemt ook de biogasproductie op stortplaatsen terug.
De groei in de productie van groen gas komt vooral door de openstelling van de subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) voor groengasprojecten.
Groen gas kan ook via vergassing van bijvoorbeeld houtige biomassa worden geproduceerd, maar hiervoor dienen vergassingstechnologieën nog verder ontwikkeld te worden. De ambitie van de sector is om in 2030 een belangrijk deel van de 2 bcm groengas via vergassing te kunnen produceren.
In 2020 groeide de totale productie van groen gas met 41 procent naar 201 miljoen kubieke meter ofwel 6,4 PJ in vergelijking met 2019 . Dit komt overeen met bijna vijf promille van het totale aardgasverbruik in Nederland.1
Groen gas is biogas dat is opgewaardeerd tot aardgaskwaliteit en geïnjecteerd wordt in het aardgasnet. Biogas is een ongezuiverd gasmengsel verkregen uit de vergisting van biogrondstoffen (zoals mest, plantaardig materiaal, rioolslib en GFT-afval).
Het meeste biogas voor groen gas is afkomstig van vergisters van afvalverwerkingsbedrijven, industrie en landbouw. Na 2011 neemt het aantal nieuwe projecten met groen gas productie steeds verder toe. In de laatste jaren neemt ook de productie van groen gas uit mestvergisting toe. Ook op stortplaatsen wordt groen gas gemaakt, maar doordat er minder (biogeen) afval wordt gestort, neemt ook de biogasproductie op stortplaatsen terug.
De groei in de productie van groen gas komt vooral door de openstelling van de subsidieregeling Stimulering Duurzame Energieproductie (SDE) voor groengasprojecten.
Groen gas kan ook via vergassing van bijvoorbeeld houtige biomassa worden geproduceerd, maar hiervoor dienen vergassingstechnologieën nog verder ontwikkeld te worden. De ambitie van de sector is om in 2030 een belangrijk deel van de 2 bcm groengas via vergassing te kunnen produceren.
Nederland heeft een netwerk van meer dan 1.000 km aan waterstofleidingen (RVO, FME en TKI Nieuw Gas, 2021). Rotterdam/Moerdijk is het cluster met de meeste waterstofproductie, waarbij het Rotterdamse havengebied (Europoort, Botlek en Pernis) verreweg het overgrote deel voor zijn rekening neemt (TNO, 2020). Zeeland volgt met een geschatte hoeveelheid waterstof van bijna 500 kton/j, inclusief de productie van waterstof in Bergen op Zoom. Het industriële cluster in Zeeland is verder verbonden met het industriële cluster aan de andere kant van de grens in België langs het kanaal van Gent naar Terneuzen. Daarnaast heeft Nederland een omvangrijk aardgasnet waarvan een deel in de komende jaren zal worden omgezet in een landelijk waterstofnet dat de grote industriële clusters verbindt.
Verbruik waterstof
Het geschatte jaarlijkse verbruik van waterstof bedraagt bijna 17 bcm ofwel 180 PJ (TNO, 2020). Waterstof wordt vooral door de industrie voor niet-energetische doeleinden gebruikt. Ongeveer 37% wordt toegepast bij de raffinage van aardolie. Ongeveer 33% van de waterstof wordt gebruikt voor de productie van kunstmest (ammoniak). Daarnaast wordt een deel toegepast in diverse chemische industrieën. Het (energetische) verbruik van waterstof als brandstof voor de productie van stoom en elektriciteit bedraagt ongeveer 13%.
Verbruik groen gas
In 2020 bedroeg het energetisch eindverbruik van groen gas 5,1 PJ. Het verbruik neemt sinds 2017 jaarlijks toe. Dit komt vooral door een toenemende productie (zie hierboven). Groen gas wordt ingezet als brandstof voor warmte (42%), voor vervoer (23%) en de opwekking van elektriciteit (15%).
Distributie waterstof
Nederland heeft een netwerk van meer dan 1.000 km aan waterstofleidingen (RVO, FME en TKI Nieuw Gas, 2021). Rotterdam/Moerdijk is het cluster met de meeste waterstofproductie, waarbij het Rotterdamse havengebied (Europoort, Botlek en Pernis) verreweg het overgrote deel voor zijn rekening neemt (TNO, 2020). Zeeland volgt met een geschatte hoeveelheid waterstof van bijna 500 kton/j, inclusief de productie van waterstof in Bergen op Zoom. Het industriële cluster in Zeeland is verder verbonden met het industriële cluster aan de andere kant van de grens in België langs het kanaal van Gent naar Terneuzen. Daarnaast heeft Nederland een omvangrijk aardgasnet waarvan een deel in de komende jaren zal worden omgezet in een landelijk waterstofnet dat de grote industriële clusters verbindt.
Verbruik waterstof
Het geschatte jaarlijkse verbruik van waterstof bedraagt bijna 17 bcm ofwel 180 PJ (TNO, 2020). Waterstof wordt vooral door de industrie voor niet-energetische doeleinden gebruikt. Ongeveer 37% wordt toegepast bij de raffinage van aardolie. Ongeveer 33% van de waterstof wordt gebruikt voor de productie van kunstmest (ammoniak). Daarnaast wordt een deel toegepast in diverse chemische industrieën. Het (energetische) verbruik van waterstof als brandstof voor de productie van stoom en elektriciteit bedraagt ongeveer 13%.
Verbruik groen gas
In 2020 bedroeg het energetisch eindverbruik van groen gas 5,1 PJ. Het verbruik neemt sinds 2017 jaarlijks toe. Dit komt vooral door een toenemende productie (zie hierboven). Groen gas wordt ingezet als brandstof voor warmte (42%), voor vervoer (23%) en de opwekking van elektriciteit (15%).
