In dit dashboard worden verschillende cijfers gepresenteerd over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt en het onderwijs in sectoren en beroepsgroepen die relevant zijn voor het klimaat- en energiebeleid. De informatie is relevant voor beleidsmakers en organisaties die bijdragen aan de landelijke, regionale en sectorale uitvoering van het Klimaatakkoord.
Over het thema arbeidsmarkt en scholing
In dit dashboard worden verschillende cijfers gepresenteerd over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt en het onderwijs in sectoren en beroepsgroepen die relevant zijn voor het klimaat- en energiebeleid. De informatie is relevant voor beleidsmakers en organisaties die bijdragen aan de landelijke, regionale en sectorale uitvoering van het Klimaatakkoord.
Arbeidsmarkt
Het klimaat- en energiebeleid leidt tot transitie-effecten op de arbeidsmarkt: er ontstaan nieuwe banen en sommige bestaande banen veranderen van karakter of verdwijnen. Sommige beroepen zijn direct nodig voor de uitvoering van het klimaatbeleid, zoals bij het installeren van windparken op zee of op land. Andere beroepen worden direct of indirect door de transitie beïnvloed. Het werk van een CV-installateur verandert bijvoorbeeld omdat warmtepompen vaker worden geïnstalleerd. Het grote merendeel van deze beroepen valt in de techniek of ICT. Op deze pagina vindt u meer informatie over actuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt die relevant zijn voor het klimaat- en energiebeleid.
Ontwikkeling van de energie-gerelateerde werkgelegenheid uit investeringen
De figuur toont de ontwikkeling in werkgelegenheid in energiegerelateerde activiteiten tussen 2008-2018. In 2014 is er sprake van een omslagpunt en daalde de werkgelegenheid in de conventionele sectoren, terwijl de werkgelegenheid in hernieuwbare energie, netwerken en energiebesparing is gestegen.
Spanningsindicator beroepen energietransitie per provincie
Klik op een provincie in de kaart om de krapte van beroepsgroepen binnen de provincie te bekijken.
Spanningsindicator beroepen energietransitie per sector
In de figuur wordt de ontwikkeling van de gemiddelde spanningsindicator per sector getoond. Daaruit blijkt dat de gemiddelde spanning op de arbeidsmarkt voor beroepsgroepen in de klimaat-sectoren de afgelopen jaren fors is toegenomen. Na een tijdelijke dip in de Coronacrisis neemt de spanning op de arbeidsmarkt weer verder toe.
Overzicht van top-10 beroepen met een zeer krappe arbeidsmarkt per sector
In de sector Elektriciteit zijn 26 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties, Loodgieters, installateurs gawalo, Ontwerpers en analisten ICT-systemen en Medewerkers technische dienst (elektrotechnisch).
Beroepsgroep
Spanning
Openstaande vacatures
Monteurs industriële machines en installaties
Zeer krap
14.500
Loodgieters, installateurs gawalo
Zeer krap
4.900
Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties
Zeer krap
4.700
Ontwerpers en analisten ICT-systemen
Zeer krap
3.700
Medewerkers technische dienst (elektrotechnisch)
Zeer krap
3.200
Ingenieurs werktuigbouw
Zeer krap
2.600
Installateurs luchtbehandeling en koeltechniek
Zeer krap
2.300
Adviseurs automatisering
Zeer krap
2.300
Netwerkspecialisten
Zeer krap
1.800
Tekenaars en constructeurs bouwkunde
Zeer krap
1.400
In de sector Industrie zijn 41 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Monteurs industriële machines en installaties, Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties, Loodgieters, installateurs gawalo en Ontwerpers en analisten ICT-systemen.
Beroepsgroep
Spanning
Openstaande vacatures
Loodgieters, installateurs gawalo
Zeer krap
4.900
Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties
Zeer krap
4.700
Werkvoorbereiders en calculators bouw en installatietechniek
Zeer krap
4.700
Timmerlieden burgerlijk en utiliteit
Zeer krap
4.300
Ingenieurs werktuigbouw
Zeer krap
2.600
Installateurs luchtbehandeling en koeltechniek
Zeer krap
2.300
Timmerlieden werkplaats en interieur
Zeer krap
2.000
Uitvoerders bouw en installatiewerk
Zeer krap
1.600
Managers bouw en installatiewerk
Zeer krap
1.500
Monteurs elektriciteitsnetten
Zeer krap
900
In de sector Gebouwde Omgeving zijn 52 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Productieplanners, Werkvoorbereiders en calculators bouw en installatietechniek, Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties en Loodgieters, installateurs gawalo.
Beroepsgroep
Spanning
Openstaande vacatures
Loodgieters, installateurs gawalo
Zeer krap
4.900
Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties
Zeer krap
4.700
Ontwerpers en analisten ICT-systemen
Zeer krap
3.700
Medewerkers technische dienst (elektrotechnisch)
Zeer krap
3.200
Ingenieurs werktuigbouw
Zeer krap
2.600
Installateurs luchtbehandeling en koeltechniek
Zeer krap
2.300
Adviseurs automatisering
Zeer krap
2.300
Netwerkspecialisten
Zeer krap
1.800
Ontwerpers hardware en industriële automatisering
Zeer krap
1.100
Meet- & regeltechnisch en elektronica monteurs
Zeer krap
1.100
In de sector Landbouw zijn 26 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Monteurs industriële machines en installaties, Productieplanners, Mechanisch operators voedingsmiddelenindustrie en Werkvoorbereiders en calculators grond-, weg- en waterbouw.
Beroepsgroep
Spanning
Openstaande vacatures
Monteurs industriële machines en installaties
Zeer krap
14.500
Productieplanners
Zeer krap
5.900
Mechanisch operators voedingsmiddelenindustrie
Zeer krap
1.400
Werkvoorbereiders en calculators grond-, weg- en waterbouw
Zeer krap
900
Onderzoekers, ontwerpers en constructeurs elektrotechniek
Zeer krap
800
Monteurs kranen, grondverzet-, landbouw- en bemalingsmachines
Zeer krap
700
Grondverzetmachinisten
Zeer krap
700
Ingenieurs installatietechniek
Zeer krap
400
Biologisch, botanisch en zoölogisch analisten
Zeer krap
300
Bodemkundig onderzoekers en -saneerders
Zeer krap
200
In de sector Mobiliteit zijn 17 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Productieplanners, Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties, Ingenieurs werktuigbouw en Basislassers en metaalsnijders.
Beroepsgroep
Spanning
Openstaande vacatures
Productieplanners
Zeer krap
5.900
Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties
Zeer krap
4.700
Ingenieurs werktuigbouw
Zeer krap
2.600
Ingenieurs civiele techniek
Zeer krap
1.300
Basislassers en metaalsnijders
Zeer krap
1.200
Monteurs elektriciteitsnetten
Zeer krap
900
Onderzoekers, ontwerpers en constructeurs elektrotechniek
Het onderwijs en een leven-lang-ontwikkelen (LLO) van werkenden en werkzoekenden zijn essentieel om tot voldoende goedgeschoolde mensen te komen die kunnen bijdragen aan de energietransitie. Het betreft hier veelal opleidingen in de techniek en ICT. Op deze pagina vindt u meer informatie over actuele ontwikkelingen in het technisch en ICT onderwijs.
De arbeidsmarkt is volop in ontwikkeling, landelijk maar ook op lokaal en regionaal niveau. Op veel plekken in Nederland zijn inspirerende voorbeelden te vinden van oplossingen die kunnen helpen om vraag en aanbod van goedgeschoold personeel voor de energietransitie bij elkaar te brengen. Op deze pagina vindt u een overzicht van enkele van deze initiatieven.
Lokale en regionale initiatieven
Overzicht van publiek-private initiatieven in het mbo, hbo en wo.
Katapult is een netwerk van meer dan 300 samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven. Hierin wordt samengewerkt onderwijsinstellingen, bedrijven en gemeenten. Op deze kaart is te zien welke initiatieven er zijn in het mbo, hbo en wo die gericht zijn op de energietransitie.
In de Pilot Energietransitie Groningen wordt een regie- en bekostigingsmodel gevormd waarin het samenwerkingsverband (tussen sociale partners, O&O-fondsen, UWV, gemeenten, Provincie en SER Noord-Nederland) een duurzame opleidingsinfrastructuur vormt voor werkenden en werkzoekenden op het gebied van nieuwe technieken voor de energietransitie. Met de pilot en de concrete activiteiten in de energietransitie doen de partners ervaring op voor een bredere duurzame, efficiënte en effectieve aanpak voor LLO.
Het kabinet heeft een Voorziening Werkgelegenheidseffecten ingericht gericht op negatieve arbeidsmarkteffecten van de uitvoering het Klimaatakkoord in de brede kolenketen. In samenwerking met sociale partners en UWV is het Hemwegarrangement uitgewerkt, waarbij werknemers van de centrale keten geholpen zijn bij het vinden van ander werk, zo nodig met om- en bijscholing.
Nationaal beleid en regelingen
In het convenant Mensen maken de transitie zijn afspraken gemaakt om werk op wijkniveau te organiseren rond schaarse menskracht en innovatieve vormen van samenwerking. Zo worden manieren onderzocht om de verduurzaming van gebouwen te versnellen.
Vanuit het Klimaatakkoord is de Handreiking RES en Arbeidsmarkt opgesteld om RES-regio's te helpen bij het opstellen van de RES'en.
Voldoende ontwikkeld menselijk kapitaal, met de juiste kennis en kwaliteiten, is noodzakelijk om de maatschappelijke vraagstukken van Nederland te beantwoorden. De Topsectoren zetten hier op in door hun krachten te bundelen in de gezamenlijke Roadmap Human Capital Topsectoren.
Kennis en onderzoek
CentERdata heeft voor de topsector Energie - een vitale sector met veel tekortberoepen - onderzoek gedaan naar transitiemogelijkheden tussen beroepen en sectoren. De verkenning geeft inzicht in overstappen van het ene naar het andere beroep.
Het is belangrijk om goede voorspellingen over de invloed van de transitie op regio's en sectoren te kunnen doen. Daarom hebben het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Researchcentrum Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) een modelverkenning uitgevoerd om een basis te leggen voor toekomstig arbeidsmarkt.
De arbeidsmarkt in techniek en gebouwde omgeving staat voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie, circulariteit en klimaatadaptatie. Om hierop te kunnen inspelen zijn voldoende vakmensen nodig. SBB heeft een adviesrapport gepresenteerd over de betekenis voor de kwalificatiestructuur, keuzedelen en certificaten in het mbo.