Arbeidsmarkt en scholing
Over het thema arbeidsmarkt en scholing
In dit dashboard worden verschillende cijfers gepresenteerd over de ontwikkeling van de arbeidsmarkt en het onderwijs in sectoren en beroepsgroepen die relevant zijn voor het klimaat- en energiebeleid. De informatie is relevant voor beleidsmakers en organisaties die bijdragen aan de landelijke, regionale en sectorale uitvoering van het Klimaatakkoord.
Arbeidsmarkt
Het klimaat- en energiebeleid leidt tot transitie-effecten op de arbeidsmarkt: er ontstaan nieuwe banen en sommige bestaande banen veranderen van karakter of verdwijnen. Sommige beroepen zijn direct nodig voor de uitvoering van het klimaatbeleid, zoals bij het installeren van windparken op zee of op land. Andere beroepen worden direct of indirect door de transitie beïnvloed. Het werk van een CV-installateur verandert bijvoorbeeld omdat warmtepompen vaker worden geïnstalleerd. Het grote merendeel van deze beroepen valt in de techniek of ICT. Op deze pagina vindt u meer informatie over actuele ontwikkelingen op de arbeidsmarkt die relevant zijn voor het klimaat- en energiebeleid.Ontwikkeling van de energie-gerelateerde werkgelegenheid uit investeringen
De figuur toont de ontwikkeling in werkgelegenheid in energiegerelateerde activiteiten tussen 2008-2018. In 2014 is er sprake van een omslagpunt en daalde de werkgelegenheid in de conventionele sectoren, terwijl de werkgelegenheid in hernieuwbare energie, netwerken en energiebesparing is gestegen.
Bron: CBS
Spanningsindicator beroepen energietransitie per provincie
Klik op een provincie in de kaart om de krapte van beroepsgroepen binnen de provincie te bekijken.
Spanningsindicator beroepen energietransitie per sector
In de figuur wordt de ontwikkeling van de gemiddelde spanningsindicator per sector getoond. Daaruit blijkt dat de gemiddelde spanning op de arbeidsmarkt voor beroepsgroepen in de klimaat-sectoren de afgelopen jaren fors is toegenomen. Na een tijdelijke dip in de Coronacrisis neemt de spanning op de arbeidsmarkt weer verder toe.
Bron: UWV
Overzicht van top-10 beroepen met een zeer krappe arbeidsmarkt per sector
In de sector Elektriciteit zijn 26 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties, Loodgieters, installateurs gawalo, Ontwerpers en analisten ICT-systemen en Medewerkers technische dienst (elektrotechnisch).
| Beroepsgroep | Spanning | Openstaande vacatures |
|---|---|---|
| Monteurs industriële machines en installaties | Zeer krap | 14.500 |
| Loodgieters, installateurs gawalo | Zeer krap | 4.900 |
| Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties | Zeer krap | 4.700 |
| Ontwerpers en analisten ICT-systemen | Zeer krap | 3.700 |
| Medewerkers technische dienst (elektrotechnisch) | Zeer krap | 3.200 |
| Ingenieurs werktuigbouw | Zeer krap | 2.600 |
| Installateurs luchtbehandeling en koeltechniek | Zeer krap | 2.300 |
| Adviseurs automatisering | Zeer krap | 2.300 |
| Netwerkspecialisten | Zeer krap | 1.800 |
| Tekenaars en constructeurs bouwkunde | Zeer krap | 1.400 |
In de sector Industrie zijn 41 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Monteurs industriële machines en installaties, Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties, Loodgieters, installateurs gawalo en Ontwerpers en analisten ICT-systemen.
| Beroepsgroep | Spanning | Openstaande vacatures |
|---|---|---|
| Loodgieters, installateurs gawalo | Zeer krap | 4.900 |
| Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties | Zeer krap | 4.700 |
| Werkvoorbereiders en calculators bouw en installatietechniek | Zeer krap | 4.700 |
| Timmerlieden burgerlijk en utiliteit | Zeer krap | 4.300 |
| Ingenieurs werktuigbouw | Zeer krap | 2.600 |
| Installateurs luchtbehandeling en koeltechniek | Zeer krap | 2.300 |
| Timmerlieden werkplaats en interieur | Zeer krap | 2.000 |
| Uitvoerders bouw en installatiewerk | Zeer krap | 1.600 |
| Managers bouw en installatiewerk | Zeer krap | 1.500 |
| Monteurs elektriciteitsnetten | Zeer krap | 900 |
In de sector Gebouwde Omgeving zijn 52 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Productieplanners, Werkvoorbereiders en calculators bouw en installatietechniek, Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties en Loodgieters, installateurs gawalo.
| Beroepsgroep | Spanning | Openstaande vacatures |
|---|---|---|
| Loodgieters, installateurs gawalo | Zeer krap | 4.900 |
| Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties | Zeer krap | 4.700 |
| Ontwerpers en analisten ICT-systemen | Zeer krap | 3.700 |
| Medewerkers technische dienst (elektrotechnisch) | Zeer krap | 3.200 |
| Ingenieurs werktuigbouw | Zeer krap | 2.600 |
| Installateurs luchtbehandeling en koeltechniek | Zeer krap | 2.300 |
| Adviseurs automatisering | Zeer krap | 2.300 |
| Netwerkspecialisten | Zeer krap | 1.800 |
| Ontwerpers hardware en industriële automatisering | Zeer krap | 1.100 |
| Meet- & regeltechnisch en elektronica monteurs | Zeer krap | 1.100 |
In de sector Landbouw zijn 26 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Monteurs industriële machines en installaties, Productieplanners, Mechanisch operators voedingsmiddelenindustrie en Werkvoorbereiders en calculators grond-, weg- en waterbouw.
| Beroepsgroep | Spanning | Openstaande vacatures |
|---|---|---|
| Monteurs industriële machines en installaties | Zeer krap | 14.500 |
| Productieplanners | Zeer krap | 5.900 |
| Mechanisch operators voedingsmiddelenindustrie | Zeer krap | 1.400 |
| Werkvoorbereiders en calculators grond-, weg- en waterbouw | Zeer krap | 900 |
| Onderzoekers, ontwerpers en constructeurs elektrotechniek | Zeer krap | 800 |
| Monteurs kranen, grondverzet-, landbouw- en bemalingsmachines | Zeer krap | 700 |
| Grondverzetmachinisten | Zeer krap | 700 |
| Ingenieurs installatietechniek | Zeer krap | 400 |
| Biologisch, botanisch en zoölogisch analisten | Zeer krap | 300 |
| Bodemkundig onderzoekers en -saneerders | Zeer krap | 200 |
In de sector Mobiliteit zijn 17 beroepen gedefinieerd die direct nodig zijn voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Het gaat met name om technische beroepen. Het merendeel van deze beroepen heeft te maken met een zeer krappe arbeidsmarkt. Beroepen met de meeste vacatures zijn Productieplanners, Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties, Ingenieurs werktuigbouw en Basislassers en metaalsnijders.
| Beroepsgroep | Spanning | Openstaande vacatures |
|---|---|---|
| Productieplanners | Zeer krap | 5.900 |
| Elektriciens en monteurs elektrische bedrijfsinstallaties | Zeer krap | 4.700 |
| Ingenieurs werktuigbouw | Zeer krap | 2.600 |
| Ingenieurs civiele techniek | Zeer krap | 1.300 |
| Basislassers en metaalsnijders | Zeer krap | 1.200 |
| Monteurs elektriciteitsnetten | Zeer krap | 900 |
| Onderzoekers, ontwerpers en constructeurs elektrotechniek | Zeer krap | 800 |
| Projectleiders elektrotechniek | Zeer krap | 500 |
| Tekenaars en constructeurs werktuigbouw | Zeer krap | 400 |
| Ontwerpers elektronica en meet- en regeltechniek | Zeer krap | 300 |
Bron: UWV
Onderwijs
Het onderwijs en een leven-lang-ontwikkelen (LLO) van werkenden en werkzoekenden zijn essentieel om tot voldoende goedgeschoolde mensen te komen die kunnen bijdragen aan de energietransitie. Het betreft hier veelal opleidingen in de techniek en ICT. Op deze pagina vindt u meer informatie over actuele ontwikkelingen in het technisch en ICT onderwijs.Inspiratie voor beleidsmakers
De arbeidsmarkt is volop in ontwikkeling, landelijk maar ook op lokaal en regionaal niveau. Op veel plekken in Nederland zijn inspirerende voorbeelden te vinden van oplossingen die kunnen helpen om vraag en aanbod van goedgeschoold personeel voor de energietransitie bij elkaar te brengen. Op deze pagina vindt u een overzicht van enkele van deze initiatieven.Lokale en regionale initiatieven
Overzicht van publiek-private initiatieven in het mbo, hbo en wo.
Katapult is een netwerk van meer dan 300 samenwerkingsverbanden tussen onderwijs en bedrijfsleven. Hierin wordt samengewerkt onderwijsinstellingen, bedrijven en gemeenten. Op deze kaart is te zien welke initiatieven er zijn in het mbo, hbo en wo die gericht zijn op de energietransitie.
Bron: Katapult
Het kabinet heeft een Voorziening Werkgelegenheidseffecten ingericht gericht op negatieve arbeidsmarkteffecten van de uitvoering het Klimaatakkoord in de brede kolenketen. In samenwerking met sociale partners en UWV is het Hemwegarrangement uitgewerkt, waarbij werknemers van de centrale keten geholpen zijn bij het vinden van ander werk, zo nodig met om- en bijscholing.
Nationaal beleid en regelingen
In het convenant Mensen maken de transitie zijn afspraken gemaakt om werk op wijkniveau te organiseren rond schaarse menskracht en innovatieve vormen van samenwerking. Zo worden manieren onderzocht om de verduurzaming van gebouwen te versnellen.
Vanuit het Klimaatakkoord is de Handreiking RES en Arbeidsmarkt opgesteld om RES-regio's te helpen bij het opstellen van de RES'en.
Voldoende ontwikkeld menselijk kapitaal, met de juiste kennis en kwaliteiten, is noodzakelijk om de maatschappelijke vraagstukken van Nederland te beantwoorden. De Topsectoren zetten hier op in door hun krachten te bundelen in de gezamenlijke Roadmap Human Capital Topsectoren.
Vanuit het Klimaatakkoord is de Handreiking RES en Arbeidsmarkt opgesteld om RES-regio's te helpen bij het opstellen van de RES'en.
Voldoende ontwikkeld menselijk kapitaal, met de juiste kennis en kwaliteiten, is noodzakelijk om de maatschappelijke vraagstukken van Nederland te beantwoorden. De Topsectoren zetten hier op in door hun krachten te bundelen in de gezamenlijke Roadmap Human Capital Topsectoren.
Kennis en onderzoek
CentERdata heeft voor de topsector Energie - een vitale sector met veel tekortberoepen - onderzoek gedaan naar transitiemogelijkheden tussen beroepen en sectoren. De verkenning geeft inzicht in overstappen van het ene naar het andere beroep.
Het is belangrijk om goede voorspellingen over de invloed van de transitie op regio's en sectoren te kunnen doen. Daarom hebben het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Researchcentrum Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) een modelverkenning uitgevoerd om een basis te leggen voor toekomstig arbeidsmarkt.
De arbeidsmarkt in techniek en gebouwde omgeving staat voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie, circulariteit en klimaatadaptatie. Om hierop te kunnen inspelen zijn voldoende vakmensen nodig. SBB heeft een adviesrapport gepresenteerd over de betekenis voor de kwalificatiestructuur, keuzedelen en certificaten in het mbo.
Het is belangrijk om goede voorspellingen over de invloed van de transitie op regio's en sectoren te kunnen doen. Daarom hebben het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en het Researchcentrum Onderwijs en Arbeidsmarkt (ROA) een modelverkenning uitgevoerd om een basis te leggen voor toekomstig arbeidsmarkt.
De arbeidsmarkt in techniek en gebouwde omgeving staat voor grote maatschappelijke uitdagingen, zoals de energietransitie, circulariteit en klimaatadaptatie. Om hierop te kunnen inspelen zijn voldoende vakmensen nodig. SBB heeft een adviesrapport gepresenteerd over de betekenis voor de kwalificatiestructuur, keuzedelen en certificaten in het mbo.